'Klaagzang van werkgevers over loonstijging is onterecht'

De vakbonden zetten nog steeds in op koopkrachtverbetering voor werknemers en dus loonstijgingen, maar ze kijken onvoldoende of bedrijven dat wel kunnen betalen, zegt topman Raymond Puts van werkgeversvereniging AWVN.

"Daardoor komen winstgevendheid en investeringsvermogen onder druk te staan en wordt op termijn de betaalbaarheid van de lonen een probleem. De enige uitweg is dan het verhogen van de prijzen om meer inkomsten te genereren, maar dat zorgt weer voor oplopende inflatie", aldus Puts. De AWVN is namens de werkgevers betrokken bij veel cao-onderhandelingen in Nederland.

'Arbeidsproductiviteit moet omhoog'

De echte oplossing ligt volgens Puts in meer productiviteit, door slimmer en efficiënter werken. "Het moet veel meer gaan over verhoging van de productiviteit, het verdienvermogen", zegt hij.

De arbeidsproductiviteit geeft aan hoeveel een werknemer produceert per uur, of per jaar. Op dit moment is het zo dat de cao-lonen harder stijgen dan de arbeidsproductiviteit. De lonen stijgen al een tijdje best hard, om de hoge inflatie bij te kunnen benen.

Maar experts zien daarin niet per se een probleem en zijn het helemaal niet eens met de klagende werkgevers. "De lonen stijgen nu inderdaad harder dan de arbeidsproductiviteit, maar het zou gezien de huidige hoge stijgingen van de lonen ook wel bijzonder zijn als de arbeidsproductiviteit dat zou bijhouden", zegt Marcel Klok, senior econoom bij ING Nederland, die zich met name richt op de Nederlandse economie en de arbeidsmarkt.

Hij vindt het geen probleem dat de lonen op dit moment meer toenemen dan de arbeidsproductiviteit. "Tientallen jaren lang bleven de lonen daar juist bij achter", voegt Ronald Dekker, arbeidsmarkteconoom bij TNO daar aan toe. Hij vindt de uitspraken van Puts, nu het een keer andersom is, 'een beetje opportunistisch.'

Inhaalslag lonen

Als de economie aantrekt, zoals de laatste jaren na corona, dan stijgen meestal eerst de bedrijfswinsten, pas daarna maken de lonen een inhaalslag, zegt Klok. Dat is volgens hem de laatste jaren ook gebeurd.

De winsten van bedrijven zijn gestegen, en daarom was er nog wel wat ruimte om de lonen ook te laten stijgen, aldus Klok. De beloning van werknemers ten opzichte van bedrijfswinsten is volgens hem nu eerder aan de lage, dan aan de hoge kant.

'Denkfout werkgevers'

Dat beaamt Hans de Geus, econoom en beurscommentator bij RTL Z. In euro's gemeten verdienen werknemers inderdaad meer dan de afgelopen jaren, maar hun lonen houden de inflatie maar net bij, zegt hij.

"Als je corrigeert voor inflatie, dan is de koopkracht van werknemers nauwelijks gestegen, werkgevers maken een denkfout". Net als de lonen zijn de laatste jaren ook de omzetten en winsten van bedrijven omhoog gegaan, aldus De Geus.

Hij wijst op de arbeidsinkomensquote (AIQ), die aangeeft welk deel van het totaal verdiende inkomen in een land als loon aan werknemers wordt betaald. Deze is de laatste jaren juist gedaald, waardoor een steeds groter deel bij werkgevers terechtkomt, legt De Geus uit.

Werknemers zijn ook klanten

Dit jaar zullen de lonen nog wel sterk stijgen, maar verwacht wordt dat dit volgend jaar een stuk minder zal zijn, aldus Klok. En werkgevers die zich deels of geheel richten op de Nederlandse markt hebben er ook belang bij dat Nederlandse consumenten wat te besteden heeft. Dat zijn namelijk hun klanten, voegt hij daaraan toe.

Als de lonen langdurig, dus jarenlang, harder zouden stijgen dan de arbeidsproductiviteit, dan is dat problematisch, zegt Klok. Maar als dat tijdelijk is, dan is dat geen enkel probleem voor de economie, besluit hij.

En door hoge lonen worden ondernemers gedwongen om productiever te werken, zegt De Geus. Ze gaan dan investeren in machines, die een deel van het werk gaan doen in plaats van laagbetaalde werknemers. Door die machines stijgt de arbeidsproductiviteit van de werknemers die bij het bedrijf blijven werken.